Günümüzde dijital dönüşüm ile birlikte en çok yatırım yapılan alanlardan biri teknoloji haline gelmiş bulunmakta. Her sektörde dijitalleşme meydana gelirken teknolojinin dokunmadığı alanların sayısı çok azaldı diyebiliriz. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de bu dönüşüm kendini gösteriyor. Türk firmaları da artık teknoloji geliştirip dünyada rekabet edebilecek ürünler ortaya koyuyor. Gerek pazar büyüklüğü ve teknolojiyi kucaklayıcı yapısı, gerek yakınlığı ve dil kolaylığı olsun, globalleşme yoluna giren Türkiye için İngiltere pazarı dikkatleri üzerine çekiyor.
Tam da bu noktada, İngiltere Hükumetinin oldukça faydalı çalışmaları var. Hem de Türk startuplar için ve ücretsiz. Gelin şimdi bu kurumları ve hizmetleri tanıyalım!
Birleşik Krallık Uluslararası Ticaret Departmanı (DIT) nedir?
Birleşik Krallık Uluslararası Ticaret Departmanı / Bakanlığı (DIT), Birleşik Krallık ile AB üyesi olmayan ülkeler arasındaki ticaret anlaşmalarından sorumlu olan Birleşik Krallık devlet dairesidir.
İngiltere Hükumeti, İngiltere yatırım ortamını tanıtmak için 51 ülkede, konsolosluklar nezdinde bir ticaret birimi bulunduruyor. Bu birimin altında ülke ile Ticaret Politikalarının Yürütülmesi (Trade Policies), Birleşik Krallık İhracat Kredileri (UKEF) ve Uluslararası Ticaret ve Yatırımlar (International Trade and Investment) yürütülmekte. Ben (Yasemin Erensoy), Dış Ticaret Birimi’nin Uluslararası Ticaret ve Yatırımı’nın yatırım tarafında yer alıyorum. Amaç, ücretsiz ve gizlilik çerçevesinde, İngiltere’ye yatırım yapmak isteyen firmalara ilk adımlarını atarken destek olmak. Bu yardımlar, sektör raporları, lokasyon analizi, şirket kurulumu, istihdam, vergi, piyasaya giriş konularında doğru servis sağlayıcılarla tanıştırma, sektör örgütleri ile tanıştırma, olası teşvik bilgileri, vize tipleri konusunda bilgilendirme gibi destekler oluyor.
Ayrıca düzenlenen ya da sponsor olunan etkinlikler ile firmaların iş geliştirmelerine de katkıda bulunuyor. İngiltere’de şirket kurduktan sonra oradan başka ülkelere ihracat yapabilmeleri konusunda da dünya üzerindeki tüm ticari ofisler kullanılarak destek devam ediyor.
İngiltere Konsolosluğu İstanbul Dış Ticaret Birimi olarak ise son 5 senedir 120 Türk firmasının İngiltere’ye kurulumlarında aracılık ettik. Firma taleplerine göre sağladığımız analizler tamamen şirketlere özeldir ve onların spesifik taleplerine göre hazırlanmaktadır. Gerektiği noktada ise iş ortaklarımızla buluşturup, İngiltere’ye yerleşim süreçlerinde güvenilir ve köklü firmalar ile çalışmaları için aracılık ediyoruz.
2019 Ekim ayında Dış Ticaret Bölümü olarak düzenlemeyi düşündüğümüz “GREAT Entrepreneur Games” etkinliğinde bu tür projeler ve teknolojiler üreten şirketleri bir araya getirmeyi planlıyoruz. Bir oyun ortamında bir araya gelen startuplara yatırımcı karşısında pitching yapma imkanı sunarak kazananlara da İngiltere’de kurulum için bir mentorluk programı ile ödüllendirilmesi planlanmaktadır. Konuyla ilgili daha detaylı bilgi yakında yayınlanacaktır.
Neden İngiltere? Pazar avantajları
İngiltere’deki teknoloji sektörü ülke ekonomisinin 2.6 katı kadar hızla büyüme göstermekte. Ülkedeki teknoloji şirketleri 2017 yılında toplam £4.5 milyar girişim sermayesi (VC) yatırımı almıştır. Bu rakam 2016’ya göre 2 kat büyüme göstermiştir. VC yatırımları ise aynı sene toplam £6.3 milyara ulaşmıştır. Bu yatırımlar Almanya, Fransa, İspanya ve İrlanda’da yapılan yatırımların toplamından daha yüksektir.
2018 yılında ise sadece startuplar toplam £6.1 milyar VC yatırımı almıştır. Bu dinamik yatırım ortamı sayesinde de İngiltere, halka açılma ve unicorn (en az 1 milyar dolar değerindeki girişimler) çıkarma konusunda Avrupa’nın öncüsü haline gelmiştir. Amerika ve Çin’den sonra ise dünyada 3. sıradadır.
İngiltere pazarı çabuk adapte olan, teknoloji odaklı bir yapıya sahiptir. Bu da şirketler için oldukça büyük bir pazar fırsatı anlamına gelmektedir. Dünya bankası sıralamasında dünyada iş yapma kolaylığı açısından 2018 yılında 7. sırada yerini almıştır. Bu sıralama bürokrasiden uzak yapısı, vergi sisteminin eşitliği ve basitliği, şirket kurulumu, izin belgelerinin alınması, kredi alma kolaylığı gibi birçok konuyu ele alarak hazırlanmaktadır. Bunun haricinde geniş bir yetenek havuzuna sahip olması, yenilikçi pazarı, global ve kozmopolit iş ortamı, finansman ve yatırım bulma kolaylığı ve teknolojiyi kucaklayıp kolay adaptasyon sağlaması da şirketlerin bu pazarı tercih etmelerinde önemli rol oynamaktadır.
Yeni bir pazara giriş yaparken ülkenin pazar yapısı ve dinamiği ve buna göre lokasyon seçimi dışında prosedürel olarak da birçok aşama söz konusu. Nereden başlamalıyım, şirket nasıl kurulur, ne tür masraflar söz konusu, banka hesabını nereden açmalıyım, vize seçeneklerim neler gibi. Dış Ticaret Birimi olarak size bu konuda bilgilendirme sağlamanın yanı sıra, dilediğiniz noktada konularında uzman iş ortaklarımız ile tanıştırmalar yapabiliyoruz.
İngiltere’de vergilendirme sistemi
İngiltere, pazar yapısı bir yana, ülke vergi yapısı anlamında da birçok avantaj sağlamaktadır. Kurumlar vergisi oranının %19 oluşu G20 ülkeleri arasında en düşük vergi oranına sahip olduğunu gösterir. 2020 yılına kadar ise vergi oranını %17’ye kadar kademeli olarak düşürmeyi planlamaktadır. Fransa en yüksek olmakla beraber, Almanya, Hollanda, İspanya, İtalya gibi ülkelerin vergi oranları da %25 – %34 arasında seyretmektedir. İngiltere ayrıca Türkiye ile çifte vergilendirme anlaşması yürütmekte. Bu da demektir ki şirketlerin İngiltere’de elde etmiş oldukları kar Türkiye’ye aktarıldığı taktirde aradaki kurumlar vergisi oranı farkı kadar vergilendirilmektedir. İngiltere’de ayrıca stopaj uygulaması bulunmamaktadır.
Kaynak: Dünya Bankası
İngiltere teknoloji pazarı ayrıca teknoloji üreticileri için de birçok fırsat sunmaktadır. Örneğin ülkede yapılan tüm AR-GE harcamalarının 2.3 katı kadarı vergiden düşülebilmektedir. Türkiye’de bu oran 1’e 1’dir. İngiltere patent çalışmaları yürüttüğünüz taktirde de patentten elde etmiş olduğunuz kar üzerindeki kurumlar vergisi %10 olarak uygulanmaktadır. İngiltere’de ayrıca bölgesel çapta da teşvik imkanları bulunmaktadır. Şirketinizi kurduğunuz bölgedeki yerel yönetimler tarafından periyodik olarak bölgeye özel teşvikler sunuluyor. Şirketler bulundukları bölgenin yerel yönetimlerinin sayfalarından bu teşvikleri takip edebilir ve kendilerine uygun olanlar için gerekli başvuruları gerçekleştirebilirler. Dış Ticaret Birimi olarak ayrıca bu teşviklerin saptanması konusunda da destek vermekteyiz.
İngiltere, dinamik bir yatırım ortamına sahip olmasıyla beraber yatırımları teşvik etmek için yatırımcılara da vergi indirimleri sağlamaktadır. SEIS ve EIS gibi yatırım belgelerini elde etmiş olan şirketlere yapılan yatırımlarda yatırımcılara yatırdıkları tutarın yüzde 30’una kadar vergi indirimi sağlanabilmektedir. Bu da erken aşama veya scale-up seviyesindeki start-uplara yatırım yapmayı oldukça teşvik etmektedir.
İngiltere’de sektörlere göre şehirlerin avantajları
İngiltere denildiğinde her şeyin merkezi olarak Londra akla gelse de, sektörlere göre farklı şehirler ön plana çıkmaktadır. Örneğin fintek denildiğinde Londra, akıllı şehircilik denildiğinde Bristol, yapay zeka için Cambridge, veri bilimi için Edinburgh, medya için ise Manchester ülkede öne çıkan ayrımlardır. Sektör dağılımlarını ve fırsatlarını invest.great.gov.uk/industries linkinden daha detaylı olarak araştırmak mümkün. Ayrıca Dış Ticaret Biriminin sağladığı destekler içerisinde de lokasyon analizleri bulunmaktadır.
Teknoloji yatırımlarını ülke çapına dağıtmak için endüstriyel strateji altında çağrı yapan ve 2035 yılına kadar ciddi bir dönüşüm hedefleyen İngiltere, özellikle bu strateji altına giren yapay zeka, yaşlanan nüfus (healthtech), mobilite (akıllı şehirler) ve temiz büyüme konuları kapsamına alan teknolojilere özellikle ilgi göstermektedir. Bu da teknoloji üreten şirketler ve start-uplar için oldukça büyük bir fırsat kapısı açmaktadır.
İngiltere’de girişim hızlandırma programları
İngiltere’de bulunmak ve start-upını orada büyütmek için birçok cluster mevcut. Dünya çapında bilinirlik elde etmiş kuluçka merkezleri ve hızlandırıcılar hem ekosistemi tanımakta büyük bir rol oynamakta, hem de bir network oluşturarak yatırımcılar ile kolayca buluşturmaktadır. Bilinen en iyi cluster’lar (kümelenmeler) içerisinde Techcity, Techstars, Digital Catapult, Oxygen, Innovate Finance gibi organizasyonlar bulunmaktadır. 31 Mart 2019 itibariyle İngiltere’nin yeni vize kanunları çerçevesinde startupınızın bu kurumlardan bazıları ve daha fazlasının da içerisinde bulunduğu teknoloji kuruluşları tarafından onaylandığı taktirde de kurucu olarak İngiltere’de oturma ve çalışma iznine de erişmiş olabiliyorsunuz.
İngiltere’de girişimciler için vize ve şirket açma prosedürü
İngiltere’de şirket kurmak oldukça basit bir prosedür. Online olarak, £1 sermaye ile şirketinizi kayıt edebilirsiniz. Kurulum masrafları ise oldukça düşük. Şirketler genelde banka hesabı açma sürecinde aksamalar yaşayabiliyor. Özellikle start-up seviyesindeki şirketler banka hesabını açarken start-uplarının geçmiş hesap dökümleri bazı İngiliz bankalar tarafından yeterli bulunmuyor. Bu yüzden mevcut cironuza göre banka hesabı açacağınız bankayı da dikkatli seçmekte fayda var. Bunun dışında İngiltere’de “know your customer” yasası ile kara para aklanmasının önlenmesine dair kurallar çerçevesinde bankalar tarafından istenilen dokümanların oldukça detaylı olması sebebi ile bir banka hesabının açılması bazen 3 ayı bulabiliyor. Ana şartlardan birisi olarak şirketin İngiltere’de yaşayan bir direktörünün bulunması gerekiyor (resident director). İstenilen belgeler arasında bir İngiliz adresi, ortaklık yapısı, şirketinizin finansal raporları ve projeksiyonları, banka hesap dökümleri, İngiltere’de var ise müşteri ve tedarikçi bilgileri, İngiltere için öngördüğünüz iş planı detayları mevcut. Bu belgeleri derlemek ve prosedürel aşamalar sebebiyle şirketler bazen bu aşamada danışmanlar ile çalışmayı tercih edebiliyor.
Bir banka hesabını açarken İngiltere’de kurulmuş olan şirketinize ayrıca imza yetkilisinin atanmış olması gerekiyor. 31 Mart itibariyle meydana gelen vize değişiklikleri çerçevesinde şirket ana ortaklarının vize almaları zorlaşmıştır. Örneğin bir şirketin ana ortağının İngiltere’de çalışma ve oturma izni alabilmesi için öncelikle iş fikrinin daha önce bahsi de geçen bazı teknoloji kurumları tarafından onaylanıp, sonrasında “innovator visa” opsiyonu ile vize başvurusunda bulunabiliyorlar. Onaylama kriteri ise bu iş fikrinin yenilikçi, sürdürülebilir ve ölçeklenebilir olup olmadığı. İş fikri, bu kriterler ile değerlendirilerek 8 haftaya kadar süren bir onay sürecine tabii tutulmaktadır. Onay alındığı taktirde vize başvurusu yapılarak, İngiltere’de kurulmuş veya kurulacak olan şirketin sermaye olarak £50 bin‘in transfer edileceğini belgeleme zorunluluğu tutuyor. Şartlar karşılandığı taktirde 3 yıl oturma ve çalışma izni sağlanıyor, sonrasında uzatma opsiyonu ile daimi oturuma kadar erişilebiliniyor.
Start-up seviyesindeyseniz innovator vize yoluna benzer bir yol ile “start-up visa”ya başvurabilirsiniz. Bu vize tipinde sermaye gerekmemektedir, fakat oturma ve çalışma izni 2 yıl ile sınırlıdır. Sonrasında innovator visa’ya tekrar başvuru yapmanız gerekmektedir. Bu yolları düşündüğünüzde şirketinizin ana ortağı olarak yenilikçi, sürdürülebilir ve ölçeklenebilir bir iş fikriniz var ise daimi oturuma kadar giden bir yolda İngiltere’de bulunma fırsatınız var. Tabii Türkiye’deki işiniz düşünüldüğünde ana ortak olarak burada bulunmanız gerekiyorsa başka opsiyonlar da mevcut. Örneğin İngiltere’de kuracak olduğunuz şirkete “sole representative2” vize opsiyonu ile bir yetkili atayabilirsiniz. Bu yetkili şirketin ana ortağı olmadığı taktirde şirkette ortaklığı da olabilecek biri olabilir. Bu yol ile iş fikrinizin bir onay surecinden geçmesi gerekmemektedir, ve ilk etapta atayacağınız direktöre 3 senelik oturma ve çalışma izni sağlanmaktadır. Sonrasında 2 sene uzatılarak daimi oturmaya kadar ulaşılabilmektedir.
Bunun haricinde exceptional talent, graduate entrepreneur, standard visitor and business visa, general and intercompany transfer visas ve Ankara anlaşması gibi opsiyonlar da söz konusu. Alınma kolaylığı ve masrafsız oluşu sebebiyle şu ana kadar Ankara Anlaşması ile Türkiye’den birçok kişi İngiltere’ye yerleşmiştir. Fakat Brexit ile beraber Türkiye’ye verilen bu ayrıcalık kalkacaktır.
Vize konuları oldukça derin ve meşakkatlidir. Bunun için Dış Ticaret Birimi olarak bilgilendirme yapabilmekteyiz. Vizeler konusunda daha detaylı bilgi için gov.uk/contact-ukvi-inside-outside-uk linkini takip edebilirsiniz.
İngilizler için önemli ufak detaylar
Bütün bu bilgiler ışığında, her yurt dışı pazar gibi İngiltere’nin de bazı zorlukları olsa da oldukça cazibesi olan bir pazar olduğu ortada. İngilizler ile çalışırken İngilizlerin önemli gördüğü ufak detaylar da mevcut. Örneğin bir müşteri karşısına çıkarken mutlaka kendinizi İngiltere’de varlığı olan bir uluslararası firma olarak tanıtmanızda fayda var. Size böylece güveneceklerdir. Asla geç kalmayın, toplantı sonrası müşterinize konuşulanları düşünmesi için bir kaç gün izin verin, değer kattığınızı gösterip “en iyisi” “en hızlısı” gibi şişirme cümlelerden kaçının, konuşmaktan çok onların ne istediğini dinleyin. Bu ufak konulara dikkat ettiğiniz sürece İngiltere’nin sizi alıp kucaklayacağından şüpheniz olmasın!
Peki bu yazıyı okuyan girişimciler DIT’den nasıl yararlanabilir?
Şu linkten: https://invest.great.gov.uk/