Özellikle 2021 yılının başından itibaren popülaritesi artan, bir zamanlar daha sık duyduğumuz bazı kavramlar türedi.
Bu kavramların tetikleyicisi olan kripto para piyasalarındaki hareketliliklerin ardından Bitcoin’in de altyapısını sağlayan blockchain (blokzinciri)‘e ilgi oldukça arttı. Ardından metaverse, NFT, Web3 gibi kavramları çok daha sık duymaya başladık.
Bu kavramlar kimi zaman tek başına yeterince anlamlı gözükmeseler de, bir bütün olarak devrimsel, yeni bir ekosistemin/dünyanın önemli parçaları olmayı vaat ediyorlar.
Bu meseleye NFT’nin ne olduğunu anlayarak başlayalım, ardından dünyadaki bazı startuplar bu alanlarda neler yapıyorlar ona bir göz atalım.
NFT nedir?
NFT (non-fungible token (değiştirilemeyen token)) blockchain üzerinde olup, benzersiz, biricik (unique) kimlik bilgileri ve metadata’sı olan, dolayısıyla her biri bir diğerinden kolaylıkla ayırt edilebilen dijital varlıklara denir.
NFT’ler bir blockchain ağı üzerinde varlıklarını sürdürdüklerinden kimlik bilgileri değiştirilemez, çoğaltılamaz, parçalara bölünemez.
NFT’lerin kullanım alanları fiziksel ve dijital sanatsal varlıklardan, metaverse avatarlarına hatta Twitter profil resmine kadar uzanıyor. Önce NFT alanındaki birkaç önemli terime daha sonra da dünyadaki farklı startuplar NFT üzerine neler yapıyor ona bakalım.
Minting
Minting fiili “bozuk para basmak” durumundaki “basma, piyasaya sürme” olayından geliyor. Minting yapıldığında bir dijital öge tekrar değiştirilmemek şartıyla piyasaya sürülür.
Fractionalization
Fractionalization da genelde dijital öge piyasaya sürülmeden (mint edilmeden) kısımlara, parçalara ayrılmasına denir. Yani diyelim bir sanat eseri ürettiniz, onu bir NFT haline getirip bir NFT piyasasına sürmeden, parçalara ayırıp o şekilde “ürün stok adedi” gibi bir parçalama işlemi yapabilirsiniz. Eserinizi 100 parçaya bölüp, o şekilde satışa sunup, aynı eserin 100 farklı kopyasının 100 farklı kişiye satılmasını sağlayabilirsiniz.
Dapper Labs
Dapper Labs‘ın NBA Top Shot platformu sayesinde basketbol maçlarındaki önemli anların NFT hallerinin kullanıcılar tarafından alınıp, satılıp, toplanabiliyor.
Bu alınıp satılan önemli anlar NBA tarafından lisanslandığından her işlemden NBA de telif hakkı ücreti kazanıyor.
Nifty’s
Nifty’s dünyanın ilk sosyal NFT platformu olduğunu iddia ediyor. Platform yayıncıları, markaları, içerik üreticilerini ve küratörleri hayran kitleleriyle bir araya getiriyor.
Nifty’s’in toplulukları arasında Looney Tunes, The Matrix gibi büyük yapımlar var.
Mintable
Mintable kullanıcıların NFT ögeler yaratıp, alım-satım yapabileceği Ethereum tabanlı bir NFT pazaryeridir. Bu platformda sanat eserlerinden, oyun içi ögelere hatta alan adlarına (domain) kadar alım satım yapılabiliyor.
Yield Guild Games
Yield Guild Games bir play-to-earn (oynadıkça bir varlık kazandıran) oyun loncasıdır. Topluluk içerisindeki oyuncular oyun oynadıkça NFT bazlı varlıklarını arttırıyorlar.
Verisart
2015 yılında fiziksel sanat piyasasına blockchain teknolojisini uygulama amacıyla ortaya çıkan Verisart bugün NFT sanatı üretip satabileceğiniz bir platform. Bu platformla ürettiğiniz sanat ögesini Shopify ya da NFT pazar-yerlerinde satabilirsiniz.
OpenSea
2017’de ABD’de kurulan OpenSea, dünyanın en büyük kripto varlık ve NFT dijital pazar-yeri olduğunu iddia ediyor.
Silikon vadisinin emektarları tarafından da desteklenen OpenSea’de özellikle NFT sanat ürünlerinin alım-satımı oldukça yaygın.
Rarible
Rarible, dijital sanat eserlerinin NFT haliyle oluşturulmasını, satın alınmasını ve satılmasını sağlayan Ethereum bazlı bir platformdur.
Platform 5 farklı blockchain altyapısından NFT satın almayı sağlıyor. Sundukları bir diğer değer önerisi ise NFT pazaryerinin düşük masraflı olması.
Spores
2021 yılında Vietnam’da kurulan Spores, kendini DeFi (decentralized finance) bir NFT ekosistemi olarak tanımlıyor.
Platformun kendi değer birimi/para birimi $SPO sayesinde NFT ögeleri parçalara bölünüp, yayınlanabiliyor, alım-satımı yapılabiliyor.
Own the Moment
Own the Moment piyasaya sürdüğü ürünleriyle kullanıcıların NFT alanında daha iyi yatırımlar yapmalarını sağlıyor. Şirketin analitik, fantezi sporları ve topluluk alanında ürünleri oluyor.