Mentorluk nedir?
Mentorluk hayatta, özellikle iş hayatında tecrübeli insanların nispeten kariyer ve kişisel hayatlarının başında olan insanlara daha iyi kararlar almaları, kendilerini geliştirmeleri için danışmanlık verdikleri bir ilişkidir. Bu ilişkide temelde iki rol vardır, ilki mentor yani akıl hocası, deneyimlerini paylaşan kişidir. Diğeri ise mentee (menti) yani danışan, bu tecrübelerden faydalanarak iş hayatını şekillendirmeyi amaçlayan bireydir.
Danışmanlık demişken, mentorluk bir koçluk hizmeti ya da bildiğimiz anlamdaki danışmanlık ile karıştırılmamalıdır. Mentorluk genelde para ilişkisine dayanmayan bir bağdır. Bazı durumlarda usta-çırak ilişkisine benzetilebilir.
Bu ilişkide her iki taraf da açık hedefler belirlemeli, hangi yolda ilerleyeceği konusunda fikir sahibi olmalıdır. Tarafların tam olarak ne istediğini ve beklentilerinin ne olduğunun bilinmediği durumlarda sağlıklı bir mentorluk ilişkisi yürütülemez. Mentorlukta karşılıklı empati, karşılıklı öğrenim ve gelişim beklenir. Danışanın koyduğu kariyer odaklı hedeflere ulaşması için çaba sarf ettiği bir durum düşünülür. Bu nedenle mentorun zamanına, kaynaklarına ve deneyimlerine, danışanın da ihtiyaçlarına saygı duyulmalıdır.
Bir mentorluk ilişkisinde farklı konular ele alınabilir. Bunlardan bazıları kariyer gelişimi, terfi almak, yönetim, networking, iş hayat dengesidir.
Bunun yanısıra bazı mentorluk modelleri ve kavramları vardır.
Mentorluk modelleri ve kavramları
Birebir mentorluk
Birebir mentorluk sadece mentor ve mentinin bulunduğu ilişki tipidir. Genellikle deneyimli biriyle nispeten genç bir profesyonelin bir araya gelmesiyle oluşur.
Grup mentorluğu
Bu modelde bir ya da birden fazla mentor bir grup insana mentorluk yapar. Okullarda ve bazı şirketlerde görülebilir. Her bir mentee için yeterince kaynak ve zaman olmadığından bu yol tercih edilir. Startuplar sektör profesyonellerinden mentorluk alırken de bu yöntemi görmemiz mümkün. Startupın kurucuları ve üyeleri (toplamda 3-4 kişi olabilir) ilgili profesyonellerle bir araya getirilip bir grup oturumu yapılır.
Akran (peer) mentorluğu
Peer mentoring aşağı yukarı aynı deneyimlere sahip insanların bir araya gelip birbirleriyle tecrübelerini paylaştığı bir yöntemdir. Bu ilişki birebir olabileceği gibi grup halinde de olabilir. İşinizle alakalı bilgilerde güncel kalmanıza yarayabilir. Bu tip mentorluk grup halinde yapıldığında mastermind grubu denilebilir. Genellikle alanında uzman ya da uzmanlaşma yolunda olan kişilerin ileri seviye bilgilerini paylaştığı organizasyonlar haline gelir.
Tersine (reverse) mentorluk
Bu tip mentorlukta işler tersine döner. Nispeten genç ve daha az tecrübeli olan genç profesyoneller kıdemli çalışanlara mentorluk yaparlar. Genellikle genç profesyoneller tarafından daha hızlı öğrenilen yeni teknolojilerin kıdemli çalışanlara öğretilmesi gerektiği durumlarda ortaya çıkar.
Ama tersine mentorluk bu vakalarla kısıtlı değildir. Mentorluk ilişkisi doğası gereği yansıtıcı (reflective) bir ilişkidir. Tarafların birbiri arasındaki öğrenim aktivitesi sürekli gerçekleşir.
Mentorluğun faydaları
Farklı beklentilerle ve ihtiyaçlarla başlanılan bu yolculuğun hem mentora hem de mentiye farklı katkıları olur.
Mentorlara faydaları
- Yönetim ve liderlik yeteneklerinin geliştirilmesi
- Yeni fikirler, yaklaşımlar ve bakış açılarının öğrenilmesi
- Elde edilen deneyim ve bilginin bir başkasına aktarılmasından duyulan manevi tatmin
- Çalışılan sektörde bir bilirkişi olarak tanınırlık kazanma
- İletişim becerilerinin geliştirilmesi
- Yeni yeteneklerin keşfedilmesi
Mentilere faydaları
- Deneyimli bir profesyonelin bakış açısını öğrenmek
- İş ve hayat konularında benzersiz bir rehberlik ve bilgi aktarımı almak
- Gerçek iş hayatını ve kültürünü anlamak
- İş ile ilgili becerilerin nasıl geliştirilebileceğini kavramak
- Networking (çevre edinme)
Mentor nasıl bulunur?
Bir mentorluk arayışına başlamadan önce kariyerinizle ilgili kısa vadeli hedeflerinizi net bir biçimde belirleyin.
Ardından halihazırda tanıdığınız ve sizin alanınızda çalışan insanları düşünün, LinkedIn bağlantılarınıza göz atın ve onlarla bir görüşme talep edin. İnsanlara mentorluk talebinde bulunmadan önce onlarla çalıştığınız alandaki bir konuyla ilgili görüşmek istediğinizi ya da sorularınızın olduğunu söyleyin. Karşı tarafla enerjinizin uyuşup uyuşmaması en önemli faktörlerden biridir.
Bir diğer yöntem ise bir mentorluk programına katılmaktır. Bazen sektörel dernekler bazen bazı şirketler mentorluk programları organize ederler. Üzerine düşünülmüş bir mentorluk programının bir parçası olmak işleri kolaylaştırabilir.
Şirketinizin insan kaynakları birimiyle iletişime geçin ve kıdemli bir çalışanla ya da yöneticiyle mentorluk ayarlanmasının mümkün olup olmadığını sorun. Şirket içinde bir çalışan bulunmasa bile insan kaynaklarının erişiminde şirket dışından da görüşebileceğiniz mentorlar olabilir.
Güvendiğiniz bir arkadaşınıza sorun, yakın arkadaşlarınızın ya da iş arkadaşlarınızın çevresinde size mentor olabilecek birileri olabilir. Arkadaşınızın sizi buluşturması işe yarayabilir.
StartupCentrum’u kullanın: StartupCentrum’a üye olup, profilinizi doldurun. Ardından kişiler sekmesine girin ve çalıştığınız alanı filtreleyerek deneyimli insanların profillerini keşfedin, mesaj atıp iletişime geçin.