İş modeli sıfırdan oluşturacağınız bir şey değildir. İnsanlar size “Peki iş modeliniz nedir?” sorusunu sorduğunda, aslında çok daha basit ve direkt bir soru olan “Nasıl para kazanmayı düşünüyorsunuz?” sorusunun cevabını almayı beklerler.
“İş modeliniz nedir?” sorusunun arkasında şöyle bir soru dizisi vardır:
- Hedef kitleniz kimlerdir?
- Hedef kitlenizin hangi sorununu çözüyorsunuz?
- Nasıl değer yaratıyorsunuz?
- İnsanlara nasıl ulaşır, onları müşteriniz yapar ve elinizde tutmayı becerebilirsiniz?
- Değer önerinizi nasıl tanımlar ve farklılaştırırsınız?
- Nasıl gelir elde edeceksiniz?
- Maliyet yapınız nasıl?
- Kar marjınız nasıl?
İş dünyasının yeni ekonomi ve iş kurallarıyla çalkalandığı 1990’larda, insanlar – iş dünyasının guruları bile – işlerin para kazanma kısmını unutmuş gibiydiler ve iş adamları, iş modellerini bir kenara bırakmıştı. Fakat dot-com balonunun patlamaya başlamasıyla birlikte insanlar tekrardan iş modellerini aramaya başladı.
Karalar İçinde Kalmak
İş planlama sürecine geç kalmak yerine, şirketinizin finansman detaylarına – gelir tablolarına, bilançolara, nakit akışına ve bütçeleme gibi şirketinizin geleceğini oluşturacak ya da yıkacak tüm detaylar için iyi bir zaman ayırmanız gerekir.
Bu noktada göreviniz oldukça basit: Paranın nereden geleceğini hesap edin. Kim ödeyecek? Ne kadar ödeyecek? Ne sıklıkla ödeyecek? Yaptığınız her satış kar zarar hanenize hangi oranlarda yazılacak? İşte buna kâr diyoruz.
Kârlılığa giden yolculuğunuzda duyacağınız terimler şunlardır:
- Karalar içinde: Eğer gelirleriniz giderlerinizi aşıyorsa karalar içindesiniz demektir.
- Kırmızı mürekkep: Eğer karalar içinde değilseniz, şirketiniz para kaybediyorsa kırmızı mürekkeplerde boğuluyor olabilirsiniz.
- Sabit maliyetler: Şirketinizin giderleri ofis kiraladığınız, ekipman aldığınız, maaş ödemesi yaptığınız için çok olacak. Bu maliyetlerden bazıları -ofis kirası ve maaşlar gibi- düzenli şekilde ödenmesi gerekir. Bunlar sabit maliyetler veya ek masraflardır.
- Değişken maliyet: Diğer maliyetler değişken maliyet olarak adlandırılır ve sizin satış seviyelerinize göre iniş-çıkış gösterir. Değişken maliyet sizin ürün veya hizmet üretimine giderken kullandığınız materyalleri kapsar.
Kırmızı mürekkebin dışında seyretmek için tüm maliyetlerinizi karşılamaya yetecek kadar parasal gelirinizin olması gerek. Fakat karalar içine girmek istemiyorsanız maliyetinizin biraz üstünde bir gelire ihtiyacınız var. Buna kar denir ve iş planınızın olmazsa olmazlarından biridir!
Geleceğini Zamanlama
Nasıl para kazanmayı düşündüğünüz iş modelinizin bir parçasıdır. Fakat paranın ne zaman geleceğini bilmek de diğer bir önemli faktördür. Bazı şirketler daha gelir akışı başlamadan, maliyetleri şişirerek, aylarca hatta yıllarca nakit harcamaktadır. Bu sebepten dolayı iş modeliniz aşağıdakileri dikkate alan bir yol izlemelidir:
- İşletmenizi kurarken maruz kalmayı beklediğiniz maliyetler
- Bu maliyetlerinizi ödemek için fon kaynağı
- Şirkete ne zaman gelir geleceğini beklediğinizi gösteren bir tablo
Müşterilerin Nasıl Ödeyeceğini Bilmek
Etkili bir iş modeli alıcıların nasıl ödeme yapacağına da önem verir. Müşteriler bir ürün veya hizmet satın aldıklarında tipik olarak birkaç farklı ödeme seçenekleri vardır. En çok tercih edilen iki ödeme yöntemi tek seferde ödeme veya taksitlendirme şeklindedir. Bazı şirketlerde ürünü veya hizmeti kullanıldığı kadar ödeme veya sınırsız kullanım için önceden ödeme gibi seçenekler sunulmaktadır. Bazen de, şirket ürünlerini veya hizmetlerini satın almaları veya kiralamaları için müşterilerini davet eder, satın almaları için kredi işlerinde yardımcı olur veya onlara ürünlerini satmak yerine kiralar.
İki seçenek de sizin iş modelinize etki edecek finansal sonuçlara sahiptir. Satış opsiyonunu seçerseniz müşterilere nasıl teklifte bulunacağınızı planlamalı, her iki seçeneğin de gelir tablonuzu nasıl etkileyeceğini göz önünde bulundurmalısınız.
İşleyen Bir İş Modeli Yaratmak
En basit model, bir ürün ürün üretmek ve bunu doğrudan müşteriye satmayı kapsar. Diğer modeller, perakendecilere toptan satış, distribütörler aracılığıyla satış, diğer şirketlere ürün lisanslama, online satış, açık arttırma yoluyla satış ve daha sayısız diğer alternatifleri kapsar. Her iş modeline uyan hiç bir çözüm yoktur. Aslında çoğu şirket eşsiz bir modele ulaşabilmek için bazı iş modeli kombinasyonlarını kullanır.