Blockchain, son yıllarda popülaritesi gittikçe artan kripto paralarla birlikte hayatımıza girdi. İlk kripto para birimi olan Bitcoin ile blok zincir sistemini de tanımış olduk. Kripto paralar adını herkese duyurmuş olsa da blok zinciri sistemi insanların zihinlerinde yeterince net bir tanıma sahip değil. Blockchain yani blok zinciri şeffaf bir şekilde belirli bir merkezi olmadan dağıtım sağlayıcı bir sistem olarak özetlenebilmektedir.
Varlıkların değer ve ticareti açısından kullanılan blok zincir sayesinde son dönemlerde teknoloji ticaretinin en büyük yardımcılarından biri olarak karşınıza çıkmaktadır. Kullanım alanlarına göre blok zincirinin varlık durumu da değişiklik göstermektedir. Gizlilik koşulları da yine aynı şekilde işlemlerin kullanım alanlarına göre belirlenmektedir. Herkese açık veya özel olma durumlarını belirlemek de yapacağınız işlem türüne bağlıdır. İşlemlerinizin kaydedilmesi, izlenmesi sürecini kolaylaştırmak için blockchain kullanımı yaygınlaşmıştır. Üzerinde değişiklik yapılamayan bu sistem için elde ettiğiniz varlıklar somut olabileceği gibi soyut şekilde de devam etmektedir. Tüm işlemler blockchain üzerinden izlenebileceği ve değerleri yönündeki artış ve azalışlar da blok zincirinden takip edilebileceği için işlemler üzerindeki takip maliyetleriniz de azalmış olur.
Blockchain kullanımındaki önem somut veya soyut fark etmeksizin varlıklarınız üzerindeki kolay işlem ve değer takibi sağlamasından kaynaklanmaktadır. Bu akış doğru bilgi elde edilmesi ile gerçekleşmektedir. Sistem içerisinde anlık olarak düşen verilerin şeffaf bir şekilde işlenmesini sağlayan durum bilgi akışının doğru şekilde sağlanmasından geçmektedir.
Üzerinde değişiklik yapılamayan, depolanan ve anlık paylaşılan bilgiler ile ilerleyen yapıda olduğu için bilgiyi kullanım ve sunma aşamaları için oldukça önemlidir. Blok zinciri ödemeler, hesaplamalar, üretimler, gibi pek çok değer döngüsünü takip altına alabilmektedir. İşleminiz ile ilgili tüm detayları barındırdığı için işlemin her aşaması da grafiklerin değişen değerleri de anlık olarak tutulmaktadır. Böylece değerler arasındaki değişimler de oldukça açık şekilde kaydedilmektedir.
Parayı yönetme anlamında yeni bir sistemle hayatımıza dahil olan blockchain, kullanım koşulu ve geride bırakılan sistemden daha güvenli ve avantajlı yapısı ile fazlasıyla dikkat çekmektedir. Bu aşamada avantajları ile ön plana çıkan sistemin en büyük artılarından bir tanesi kesinlikle hata oranı en aza indirgenmiş bir yapıya sahip olmasıdır. Geniş, güvenilir bir altyapı ve siber güvenlik hususları ile korunmaktadır. Veri, kişisel bilgiler, erişim gibi hususlarda diğer sistemlere göre daha güvenli bir yapıya sahiptir. Bir başka artısı ise işlemlerin hızlı ve bankalara göre daha düşük maliyetler ile halledilebilmesidir.
Dijital ortamda hızlı bir şekilde işlemlerin gerçekleştirilmesi ve bunların maddi külfetinin az olması ilgi çekmektedir. Özellikle dünyanın farklı noktalarında herhangi bir aracı firma olmadan, uzun süre işlemler ile uğraşmadan dünyanın her yerine daha hızlı ve az maliyetli bir para veya mal aktarımı yapılması sağlanabilmektedir. Gelişen dünya ekosisteminde bu hususun fazlaca önem arz etmektedir.
Avantajlarının yanı sıra bazı hususlarda kullanıcı tarafından dezavantaj olarak görülen noktalar da bulunmaktadır. Gelişen yazılım dünyası, siber güvenlik, verinin önemi gibi kavramlar her geçen gün daha fazla hayatımıza dahil olmakta. Kullanıcıların bu kavramlar karşısında ve dijital sistemde ne gibi problemler ile karşılaşacaklarını bilmemelerinden dolayı çeşitli çekinceleri bulunmaktadır. Fakat bu çekinceler ele alındığında blockchain sisteminin diğer sistemlere göre çok daha sağlam siber güvenlik altyapısının olduğu aşikardır. Dijital bir sistem üzerinden kullanılan, geniş bir ağ altyapısı olan bu sistem kötü amaçlı kişilerin sisteme erişmesine, sisteme sızmaya çalışmalarına engel olabilecek bir sistematik koruma ile veriler ve sistem muhafaza edilmektedir.
Blockchain sisteminden önce kullanılan sistemler teknolojiye ayak uydurabilmek adına dijital bankacılık ve dijital işlemler gibi kullanım şekilleri ile hayatımıza dahil oldu. Bu siber saldırı aslında sadece blockchain sistemi için değil önceden kullanılan sistemler içinde tehlike olarak görülen bir husustur. Bu aşamada aslında ele alınabilecek tehlikeler karşısında en iyi alınmış önlemler ve en iyi altyapılar bankaların veya diğerlerinin sistemi değil blockchain sisteminin olduğu görülmektedir. Bir diğer dezavantaj ise özel anahtar sorunudur. Blockchain kullanıcıları sisteme erişebilmeleri adına kendilerine ait şifreleri olan bir özel anahtar kullanırlar. Özel anahtarlarını yani giriş şifrelerini unutan kullanıcılar sisteme erişemedikleri için para veya yatırımlarına erişemez sistem ile birlikte kilitli bir şekilde kalabilir. Bu durum hesaplarında olan parayı kullanamayacakları anlamına gelmektedir.
Blockchain sisteminin sadece kripto para bazlı bir işlem hacmi bulunmamakta. Kripto paranın yanı sıra birçok işlemi bu sistem üzerinden kullanmak mümkün. Bunlar küresel çapta ödeme sistemleri, tedarik zinciri yönetimi, dijital kimlik yaratma, kayıt işlemleri gibi işlerdir. Kişilerin veya şirketlerin küresel veya yerel işlemlerinde şeffaflık, güvenilirlik, az maliyet ve hızlı işlem özellikleri ile ile başta Türkiye’de olmak üzere dünya çapında ilgi görmektedir.
Blockchain Startupları
Blockchain şeffaflığı ve merkeziyetsiz olmasıyla öne çıkmakta. Dolayısıyla çok daha güvenilir ve özgür bir sistem için alan sunuyor. Bu nedenle de çeşitli sektörlerde köklü değişikliklere yol açabilen bir güce sahip. Başlangıcı Bitcoinle birlikte olsa da, blok zincirler artık farklı alanlarda kullanılan ayrı bir sistem olarak karşımızda. Kurumlar, blockchain sistemini kullanarak kendilerini çok daha ileri taşıyabiliyorlar. Girişimciler ise ilginç ve faydalı startuplarla farklı sektörlerde boşluğu doldurmaktalar. İşte blockchain temel alınarak yapılan girişimlerden birkaçı!
Brave
Brave, blockchain alanında oldukça dikkat çekici bir girişim. Bunun nedenlerinden biri ilk blockchain tarayıcı niteliğini taşıması. Bir tarayıcı olarak beraberinde kullanıcı dostu özellikler getiriyor. Veri toplayan yazılımları ve reklamları engellemek Brave’in artılarından biri. Ayrıca gizliliği ileri taşımak adına Tor adında bir eklenti de sunuyor. Diğer pek çok tarayıcı gizli moddayken yalnızca yaptığınız gezintileri kaydetmemek üzerine tasarlanmıştır. Brave, bunun tam anlamıyla bir gizlilik sağlamadığını göz önüne alarak aynı zamanda konumunuzu da gizliyor. Böylece anonimlik ve gizlilik noktasında daha fazla avantaj elde ediyorsunuz.
Bir tarayıcıda aradığınız özelliklerin ötesinde, Brave ücretsiz olmasına rağmen kullanıcılara ödeme de yapan bir sisteme sahip. Tarayıcıların çoğu yoğun reklam vererek kullanıcı deneyimini olumsuz etkilerken bir yandan da veri toplamakta. Brave, reklamları sizin seçmenize olanak tanır. Bununla birlikte izlenilen reklamlar karşılığında Basic Attention Tokens (BAT) ismi verilen jetonlar da kullanıcılara sunuluyor. Reklam gelirlerinin bir kısmını kullanıcılarla paylaşan bu uygulama sayesinde, her ayın sonunda jetonları nakit olarak değerlendirebilirsiniz. Kısacası Brave, blockchain teknolojisini kullanarak çok daha kullanıcı odaklı ve faydalı bir tarayıcı ortaya çıkarmıştır.
Coadjute
Blockchainin sahip olduğumuz meslekleri basit bir şekilde ne kadar ileri taşıyabileceğinin örneklerinden Coadjute. İngiltere’den yönetilen şirket emlak sektöründe hizmet veriyor. Şirkete göre, emlak sektörü yavaş, karmaşık ve iki taraf için de maliyetli bir şekilde işlemekte. Bunun sebebi olarak ise sektördeki bağlantı kopukluğunu gösteriyor. Coadjute, tam bu noktada sunduğu çözümle emlak sektöründe insanlar arasındaki bağlantının zayıf olmasından kaynaklı sorunları yok etmeyi hedefliyor. Kopukluğu ortadan kaldırmak için ise satıcıları ve müşterileri bir araya getiren sistemleri birleştirme yoluna gidilmiş.
Mesajlar, belgeler, dijital imzalar gibi veriler ve para bu yüksek güvenlikli sistemde aktarılabilir. Böylece emlak sektöründe tam anlamıyla bir bağlantı kurulurken aynı zamanda tam güvenlik de sağlanır. Güvenliği sağlayan asıl nokta ise blockchain sistemi. Coadjute, blockchain kullandığı için verilerinize şirketin kendisi dahil sizin istemediğiniz hiç kimse erişemez. Üstelik bu sistemi kullanmak için halihazırda kullanılan yazılımı bırakmaya gerek yok. Düzeninizi bozmadan Coadjute tarafından sunulan yenilikleri deneyimleyebilirsiniz.
Chainflip
Bilindiği üzere blok zincirlerin kullanılmaya başlanması kripto paralarla birlikte oldu. Dolayısıyla blok zinciri sistemi özellikle kripto para dünyasında büyük önem arz ediyor. Chainflip, bu noktada ilginç bir yaklaşımla kullanıcıların işini kolaylaştırmayı amaçlıyor. Kripto para dünyasında işlem yapmak ve blok zincirleri arasında geçiş yapılmak istendiğinde kullanıcılar borsaları kullanmak durumunda kalırlar. Borsalar ise aslında blok zincirin temel noktası olan merkeziyetsizliğe uzak bir yapıya sahiptir. Chainflip ise blockchainler arasında geçişe imkân sağlıyor. Böylece zincirler arasındaki işlemler, merkezi bir borsaya bağlı olmadan özgürce yapılabilir.
2022 yılında sistemini piyasa süreceğini ön gören Chanflip, resmî sitesinde belirttiği üzere başlangıç için sisteminde Ethereum, USDC ve Bitcoin’e yer verecek. İlerleyen süreçlerde ise uygun kripto paraları dahil ederek olabildiğince büyük ve çeşitli bir ekosistem yaratmayı hedefliyor. Ayrıca rakiplerinin ihtiyaç duyduğu ek yazılımlar vb. ön gereklilikleri bir kenara bırakarak daha özgür bir alan sunmak konusunda da iddialı. Tüm özellikleri göz önünde bulundurulduğunda Chainflip, yeni bir startup olarak oldukça ilgi çekici ve takip etmeye değer.
Genomes.io
Blockchainin geniş etki alanına giren sektörlerden biri de sağlık hizmetleri. Genomes.io bu noktada oldukça çarpıcı ve farklı bir girişim aslında. Dr Mark Hahnel and Aldo de Pape tarafından İngiltere’de kurulan şirket, kendini bir genomik veri güvenliği şirketi olarak tanımlamakta. Genomik verilerinizi ve bunlara dayalı raporlarınızı size özel DNA kasalarında depolayabilmeniz için blockchain sistemini kullanıyor. Peki bunun size veya diğer insanlara getirisi ne olabilir?
Öncelikle, bu sisteme dahil olarak verilerini depolayan insanlar birtakım araştırmalar için gizliliklerini yitirmeden verilerini paylaşabilirler. Bu paylaşım karşılığında kendilerine ödeme yapılır. Genomes.io kurduğu sistem sayesinde araştırmacılar birçok konu hakkında gerekli verilere kolayca ulaşırken kullanıcılar gizliliklerini sağlar. Böylece, özellikle tıpta gelişim sağlanması çok daha hızlı ve zahmetsiz olabilir. Genomik veriler, giderek değer kazanması ve hassas bilgiler barındırması nedeniyle rastgele paylaşıma uygun değildir. Genomes.io, blockchainin getirisi olan üst düzey güvenlik sayesinde kullanıcı verilerine kendisi dahi ulaşamaz. İstediğiniz ölçüde gerçekleştirdiğiniz paylaşım ile bilime katkı sağlarken maddi bir karşılık elde edebilirsiniz.
Carchain
Carchain, blockchain teknolojisinin aşina olduğumuz meslek gruplarında kendine yer bulmasının örnekleri arasında yer alıyor. 2020 yılında İtalya’da kurulan Carchain, otomotiv sektöründe hizmet veriyor. Carchain kuruluşunu kendi sitesinde şu şekilde açıklıyor: ‘‘Şirket; ortakların bütünlüğünü, güvenliğini ve gizliliğini geliştirmek amacıyla otomotiv endüstrisinde blok zincir teknolojisini uygulama fikrinden doğdu.’’ Bunu sağlayabilmek için ise Dinamik QR kodları kullanıyorlar. Böylece arabanızın yanından geçen biri bu kodu okutarak da arabanıza dijital ortamda ulaşabiliyor.
Özellikle klasik araba piyasasında aktif olan bu sistemde araç detayları da depolanıyor. Yeni bir girişim olması nedeniyle henüz çok duyulmamış olsa da şirketin asıl amacı alanında en sevilen platform olmak. Bu hedefe ulaşıp ulaşamayacaklarını zaman gösterecek fakat blok zincir teknolojisinin otomotiv pazarına kadar girmiş olması gelecekteki yeri adına oldukça heyecan verici.
OriginStamp
Blockchain sistemini kullanarak farklı bir soruna çözüm getiren girişimlerden biri de OriginStamp. İnsanların fikirlerini, ürettiklerini, bilgilerini paylaştığı dijital ortamda, orijinallik ve doğruluk oldukça önemli. Bir teoriyi ilk kimin paylaştığı, bir yazıyı kimin ne zaman yazdığı gibi noktalarda gerçek bilgiye ulaşmak zor olabiliyor. Bu yeni bir problem değil ve insanlar emeklerinin çalınmaması adına her zaman önlemler almayı denedi. Dijitalleşmeyle birlikte her şey daha hızlı bir hâl aldığı için de ciddi önlemlere duyulan ihtiyaç arttı. OriginStamp ise Blockchain-based timestamping isimli bir sistemi kullanarak bu problemi ortadan kaldırıyor.
Blok zincirlere dayalı bir zaman damgası olarak da tanımlanabilecek olan bu sistemde gönderilen belge adeta tescillenir. Gönderilen belge için bir zaman damgası oluşturulur ve bu blok zincir sistemine gönderilir. Blok zincirlere geriye dönük müdahale mümkün olmadığı için size ait olan belgenin zamanı değiştirilemez. Belgeleriniz damgalandıktan sonra OriginStamp dahil hiç kimse oynama yapamaz. Yani bu sadece diğer insanlardan gelen tehlikeleri engelleyen bir güvenlik sistemi değil. Üstelik bu hizmetin ücretli ve ücretsiz versiyonları da mevcut. Öğrencilerden şirketlere kadar içerik üreten herkesin faydalanabileceği bir sistem olduğu söylenebilir.
Sonuç
Blockchain sistemi güvenilirlik, şeffaflık, dijital güvenlik ve verimlilik anlamında her geçen gün daha da dikkat çekmekte ve bu hususta daha da geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmaktadır. Sanılanın aksine sadece kripto para işlemi gerçekleştirilen bir sistem olmayan blockchain, tedarik zinciri, küresel ödeme sistemleri, kurumlara ait kayıt işlemleri gibi birçok alanda kişi ve şirketlere destek sağlamakta. Bu durum birçok sektörün blockchain sistemi ile entegre bir şekilde çalışmasına olanak sunmaktadır. Finans, sağlık, telekomünikasyon, perakende sektörleri bu sektörlerden sadece bazıları. Öyle görünüyor ki blok zincir teknolojisi ilerleyen dönemde daha da yaygın bir hâl alacak. Pek çok sektörün çeşitli sorunlarına çözüm olarak geleneksel sistemleri geride bırakacağı kesin gibi.